De Witte Boerderij
De restauratie van een bijzondere boerderij
- Sinds 1763 -
Gorzenweg 1
3274 LL Heinenoord
Bouwgeschiednis
De boerderij is gebouwd in 1763 en ligt aan de Gorzenweg ten oosten van Heinenoord.
De boerderij is oorspronkelijk gebouwd als dwarsdeel-boerderij voor gemengd bedrijf in de Zomerlandse polder bij Heinenoord.
In later jaren is het woonhuis uitgebreid in een deel van de schuur. Na de ramp van1953 is de boerderij hersteld en, om de herstellingen aan het woongedeelte te maskeren, wit geschilderd.
In 1968 wordt begonnen met een “drive-in” supermarkt “De Witte Boerderij”. Het winkelcentrum heeft de er toe geleid dat de activiteiten van de boerderij steeds meer op de achtergrond zijn geraakt. Tot 2014 is de boerderij bewoond geweest en was er een slijterij gevestigd. Deze is na de opening van de nieuwe winkelt verhuis naar het nieuwe pand.
Beschijving van de boerderij
De boerderij bestaat uit een woonhuis met een aangebouwde dwarsdeelschuur met een driebeukige
opzet. De schuur staat grotendeels haaks op de as van het woonhuis. Het woonhuis is gebouwd met een centrale gang, toegankelijk via de voordeur in de noordgevel. Ten oosten van de gang een gewelfde kelder met opkamer. Ten westen van de gang een kamer. De gang loopt dood op een kamer met betegelde wanden en een betegelde schouw. Aan de noordkant van deze kamer een voormalige bedstede.
Ten westen van deze kamer een kamer met een blijkens de gewijzigde balklaag vroeger grotere schouw. In de nis aan de noordwestzijde bevond zich vroeger een bedstede.
​
Na het verwijderen van de bedstede is heet noordelijke raam verdubbeld. In de uitbreiding in de schuur een keuken en bijkeuken aan de oostzijde. Aan de westzijde een hal met een deur naar buiten.
De nu open zolder is, gezien de kleurige afwerking op de balken, in tenminste vijf delen verdeeld geweest. De met gesmoorde kruispannen gedekte gordingenkap van het woongedeelte is geconstrueerd op drie jukspanten met dekbalk en rechte spantbenen. Op de jukspanten driehoekspanten met horizontale balk en schoren. Dakbeschot uit de bouwtijd.
De gevels zijn gemetseld van baksteen, afm. 165 x 80 x 35/40 mm. Na de ramp van 1953 zijn de gevels van het woonhuis witgeschilderd, het plint is geteerd. De schuur heeft een lengte van ca 31 meter met een aanbouw over de volle breedte van de schuur aan de westzijde met een breedte van ca 4,4 meter. De breedte van de schuur is 15,2 meter.
​
De schuur is opgebouwd met vijf bijzondere grene houten gebinten, de onderlinge afstanden van de gebinten variëren van 6,24 m tot 4,62 m.
Het gaat bij de gebinten om vrij uitzonderlijke kreupele etagegebinten met een gebinttussenstijl op de begane grond. Bij het vervangen van de houten wanden zijn de noordelijke stijlen van de gebinten verwijderd. De zuidelijk stijl van de gebinten loopt door. Op de gebinten driehoekspanten met twee overgekeepte horizontale balken. De onderste horizontale balk loopt door tot over de gebintplaat van het gebint. Het meest westelijke gebint is bij de verstening van de gevel vervangen. Het gebint op het later in de schuur uitgebreide deel van de woning is aan de onderzijde ingekort. Ook dit is een kreupel etagegebint. Op dit gebint een driehoekspant met een enkele horizontale balk.
​
De kap is voorzien van gordingen, sporen en rietlatten. De kappen van zuidelijke en oostelijke zijbeuken worden gedragen door een aan de gebinten gekoppelde spantconstructie met drie horizontale balken en met twee schoren. Ook hier gordingen,
sporen en rietlatten. De oorspronkelijke rietbedekking van de kappen van de schuur is onder de bedekking met golfplaten
nog aanwezig. Het verbindingsdeel van de schuur met het woongedeelte is voorzien van gordingen, dakbeschot
en is net als het woongedeelte gedekt met gesmoorde kruispannen. De noord- en westgevels waren oorspronkelijk voorzien van een houten weeg van gepotdekselde delen. Deze gevels hadden een gemetseld plint. Deze gevels zijn nu, evenals de zuidgevel, gemetseld
in waalformaat baksteen in kruisverband.
​
De oostgevel bestaat uit metselwerk in een wat slordig kruisverband, steenformaat 165/170 x 80 x 35/40 mm.De noord, zuid- en westgevels van het bakhuis zijn opgemetseld van baksteen, afm. ca 170 x 80 x 35 mm, de oostgevel van baksteen in waalformaat in kruisverband. De kap is gedekt met hollandse pannen. Het bakhuis is in gebruik als centraal punt voor de installaties van het naastgelegen
benzinestation.
Historische foto's
De oostelijke zijgevel. Foto van kort na de tweede wereldoorlog. Waarschijnlijk ca. 1950. Te zien is dat de geplante populieren nog heel jong zijn. Op de plaats van de oude bedstee (in de tegelkamer) is nog een klein raampje te zien. In de huidige situatie is dat raam aangepast aan de grootte van de twee andere ramen. Er zijn ook al ramen op de plaats van de keuken. De luiken zijn hier tweekleurig.
Winter 1935-1936. Rechts is nog een stukje van de toenmalige schuur op het voorerf te zien. De luiken zijn donkergroen en het woonhuis is nog niet wit.
De westelijke zijgevel. Foto waarschijnlijk uit 1950 of 1951. Kijkend naar het metselwerk in deze gevel lijkt het alsof er in het midden een extra raam is bijgemaakt. Er zijn er nu vijf te zien en op de eerste foto uit de jaren dertig, slechts vier. Mogelijk omdat er van twee kamers aan die kant van het huis één kamer is gemaakt.
Foto uit ca. 1951. Het erf vanuit het westen gezien. Duidelijk is hier hoe groot de vrijstaande schuur is geweest. De populieren zijn al wat steviger en groter. Her kleine raampje rechts van de zijdeur, dat op de vorige foto nog goed te zien is, is nu vervangen door een groter raam met luiken, dat lijkt op de andere ramen in deze gevel.
​
Deze foto van de oostelijke gevel is waarschijnlijk in de zomer van 1952. De siertuin is nu goed te zien. Het boompje (prunus) bij de voorgevel is inmiddels iets groter.
Blik op de grote schuur met uitbouw, vanuit het zuid-oosten gezien. De foto is waarschijnlijk ook uit 1952, net voor de watersnoodramp. De rietenkap lijkt vernieuwd te zijn. Deze beide zijden van de schuur (zuid en oost) hebben geen gepotdekselde, maar gemetselde muren.
De watersnoodramp van 1953
De boerderij heeft zwaar onderwater gestaan tijdens de watersnoodramp van 1953. Op de foto is te zien dat grote delen van de polder onderwater hebben gestaan.
Foto van kort na de watersnoodramp. Dit is de zwaarbeschadigde vrijstaande schuur op het voorerf aan de noordkant. Deze schuur is daarna afgebroken en naar het achtererf verplaatst. Hij heeft daar zeker tot in de zeventiger jaren gestaan. Na die tijd is hij afgebroken.
Medio 1953. Herstel van de schade van de overstroming aan de voorgevel van het woonhuis.
Na het herstel van de waterschade is het woonhuis witgeschilderd waaraan het zijn naam te danken heeft. Aan het witgeschilderde woonhuis dank het ook zijn monumentale status.
Deze foto is uit 1967. De populieren en het boompje in de voortuin zijn nu volwassen.
foto van het woonhuis uit 1965.
Mooie luchtfoto waarbij de hele boerderij en de bijgebouwen goed zichtbaar zijn. Deze foto is gemaakt ca. 1965. De nieuwe aardappelschuur is goed zichtbaar en de overkapping voor de landbouwvoertuigen is nog niet omgebouwd tot supermarkt. Dit zou medio 1968 gebeuren.
